Kara za utrudnianie kontaktów z dzieckiem – co warto wiedzieć?

 

 

 

 

 

 

 

Autor: Magdalena Skrocka

Ustalony przez sąd kontakt z dzieckiem to nie tylko prawo, ale i obowiązek rodzica. Niestety, w praktyce zdarza się, że jeden z rodziców utrudnia lub całkowicie uniemożliwia te spotkania. W takich sytuacjach drugi rodzic może zwrócić się do sądu o nałożenie kary finansowej.

W artykule wyjaśniamy, kiedy taka kara może zostać zasądzona, jak wygląda procedura oraz co grozi za niewykonywanie lub niewłaściwe realizowanie kontaktów z dzieckiem.

Czym są kontakty z dzieckiem?

Kontakty z dzieckiem to jedno z podstawowych praw i obowiązków rodziców, nawet jeśli nie mieszkają już razem. Wskazuje na to art. 113 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym „Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów”. Warto pamiętać, że kontakty z dzieckiem to nie tylko osobiste spotkania, ale również rozmowy telefoniczne, korespondencja, wideorozmowy czy komunikacja przez media społecznościowe.

Obowiązek realizacji kontaktów – obie strony są zobowiązane

Jeśli sąd ustala zasady kontaktów – np. miejsce, czas i formę spotkań – to obie strony mają obowiązek się do nich stosować. W praktyce jednak zdarza się, że:

• rodzic sprawujący opiekę nad dzieckiem (np. matka) nie wydaje dziecka na spotkanie,

• rodzic uprawniony do kontaktów (np. ojciec) nie pojawia się na spotkaniach, ignoruje ustalenia lub nie odwozi dziecka o umówionej porze.

W obu przypadkach dochodzi do naruszenia orzeczenia lub ugody sądowej.

Jakie kary przewiduje prawo za utrudnianie kontaktów z dzieckiem?

Zgodnie z art. 598¹⁵ §1 i §2 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd opiekuńczy może zastosować środek przymuszający w postaci nakazu zapłaty określonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku kontaktu. Może to nastąpić w trzech przypadkach:

1. Jeśli osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem nie wykonuje lub niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia lub ugody np. celowo nie wydaje dziecka na umówione spotkania, odmawia kontaktu telefoniczne itp.

2. Jeśli osoba uprawniona do kontaktów nie wykonuje lub niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia lub ugody np. przez nieobecność, ignorowanie spotkań lub niewłaściwe ich realizowanie.

3. Jeśli osoba, której zakazano kantaków z dzieckiem narusza ustalenia w tym zakresie np. poprzez próby nawiązania kontaktu bez zgody i wiedzy drugiego rodzica.

Rodzice często zapominają, że kontakt z dzieckiem, nawet jeżeli w orzeczeniu czy ugodzie ujęty jako uprawnienie – jest również obowiązkiem. Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt III CZP 76/22 podkreślił, że: „Sąd opiekuńczy może zagrozić osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje za ich niezrealizowanie (art. 598¹⁵ § 2 k.p.c.) także wtedy, gdy w ugodzie użyto określenia, że uprawniony ma prawo do kontaktów z dzieckiem, a pominięto będący odpowiednikiem prawa obowiązek realizowania uzgodnionych kontaktów”.

W sytuacji, kiedy mamy do czynienia z jednym z wyżej wskazanych naruszeń, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

Jak wygląda procedura nałożenia kary?

Procedura składa się z dwóch etapów:

1. Wniosek do sądu opiekuńczego (podlega opłacie 100 zł) o wydanie postanowienia o zagrożeniu nakazem zapłaty. Na tym etapie sąd ocenia, czy rzeczywiście doszło do naruszenia ustalonych zasad kontaktu.

2. Postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej – sąd określa wysokość kary za każde naruszenie, uwzględniając sytuację majątkową rodzica.

Nie można jednak uzyskać takiego postanowienia „na zapas” – sama obawa przed potencjalnym naruszeniem w przyszłości nie jest wystarczająca.

Czy każda sytuacja uzasadnia nałożenie kary?

Należy pamiętać, że nie każde niewykonanie kontaktu oznacza od razu możliwość nałożenia kary. Istnieją okoliczności, które mogą to wykluczyć:

1) Zachowanie dziecka – jeśli dziecko odmawia kontaktu mimo starań rodzica, nie można go zmusić. W orzeczeniu z dnia 22 czerwca 2022 r. w sprawie o sygn. akt SK 3/20 Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że: nałożenie na rodzica obowiązku zapłaty drugiemu rodzicowi określonej sumy pieniężnej za brak kontaktów z dzieckiem, jest niezgodne z Konstytucją, jeśli brak tych kontaktów wynika z zachowania samego dziecka. Interpretacja art. 48 ust. 1 zdanie drugie oraz art. 72 ust. 3 Konstytucji nakazuje zapoznanie się z opinią dziecka w jego własnych sprawach oraz uszanowanie zajętego przez nie stanowiska w miarę możliwości i oczywiście z uwzględnieniem stopnia jego dojrzałości.

2) Nagłe okoliczności – np. choroba, sytuacje losowe, które uniemożliwiają spotkanie.

Podsumowanie – co warto zapamiętać?

• Kontakty z dzieckiem to nie tylko prawo, ale i obowiązek każdego z rodziców.

• Utrudnianie lub ignorowanie ustalonych kontaktów może skutkować nałożeniem kary pieniężnej przez sąd.

• Kara może dotyczyć zarówno rodzica, u którego dziecko mieszka, jak i tego, który ma prawo do kontaktów.

• Nie każde uchybienie skutkuje karą – sąd bierze pod uwagę m.in. zachowanie dziecka, sytuację rodzica i konkretne okoliczności.

• Wniosek o nałożenie kary składa się do sądu opiekuńczego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka.

Pamiętaj: W sprawach dotyczących dzieci najważniejsze jest ich dobro. Nawet w sytuacjach konfliktowych, warto szukać rozwiązań, które uwzględniają jego emocje, potrzeby i bezpieczeństwo.